Hoe is goochelen ontstaan?
Goochelen wordt steeds populairder, maar wist je dat het zeker niet iets van de laatste jaren is? Het ontstaan van goochelen gaat namelijk al duizenden jaren terug.
Hoe is goochelen ontstaan?
Oude Egypte
Bij de oude Egyptenaren zijn de eerste tekenen van magie terug te vinden. Op bovenstaande afbeelding is het oudste bewijs van magie ter wereld te zien. De tekening werd gevonden in de graftombe van gouverneur Baqet III, rond 2500 voor Christus. De tekening beeldt vermoedelijk het bekende ‘balletje-balletje’ uit, wat impliceert dat er in de Egyptische oudheid al met goochelen geëxperimenteerd werd.
Middeleeuwen
Verhalen van heksen en tovenaars zijn ook al eeuwenoud en duiden op de aanwezigheid van goochelkunst. Vroeger werd vaak gesproken over toverkunsten wanneer iets afweek van het normale. Tegenwoordig worden goochelen en toveren altijd van elkaar onderscheiden; goochelen kan aangeleerd worden en toveren niet. Omdat het beoefenen van toverkunst een bovennatuurlijke kracht vereist, geloven mensen hier niet snel meer in.
Met goochelen worden bepaalde illusies gewekt door middel van vingervlugge bewegingen, geheime hulpmiddelen (zogenoemde gimmicks) of gezichtsbedrog. Het goochelen is waarschijnlijk ontwikkeld door ‘sjamanen’: bepaalde personen (een soort priesters of zieners) binnen een gemeenschap die – naar eigen zeggen – contact maken met de geestenwereld.
Zij gebruiken zogezegd magie om ziekten te kunnen genezen en situaties onder controle te houden. Deze sjamanen wilden hun macht binnen de gemeenschappen vergroten. Dit deden zij door middel van het uitvoeren van trucs die bepaalde illusies opwekten bij de rest van de inwoners.
Jheronimus Bosch
De bekende Brabantse kunstenaar Jheronimus Bosch heeft rond 1502 ‘De goochelaar’ geschilderd (zie afbeelding 2). Ook hier wordt net zoals bij de Egyptenaren de truc ‘balletje-balletje’ afgebeeld. Ondertussen wordt op de achtergrond iemand beroofd, waardoor het hoofdthema van dit schilderij ‘goedgelovigheid’ luidt.
Sinds de achttiende eeuw begint het goochelen als podiumkunst op het huidige goochelen dat we nu allemaal kennen te lijken. In deze tijd was de esoterische filosofie erg populair, wat veel overeenkomsten had met het goochelen. Zo was er bij beiden sprake van geheimhouding, exclusiviteit en mystiek.
Houdini
Pas vanaf de negentiende eeuw werd het goochelen een vak op zich en trok het zich los van de esoterie. De bekendste goochelaar van deze tijd was zonder meer Harry Houdini. Anno 2016 zien veel (amateur-) goochelaars Houdini nog steeds als groot voorbeeld. Door de jaren heen hebben zich meerdere vormen van het goochelen ontwikkeld.
Hierbij kan gedacht worden aan illusionisme, straatgoochelen, table magic, clownerie en close-up goochelen. Wie weet wat voor nieuwe soorten magie er in de komende honderd jaar worden uitgevonden? Eén ding is zeker: de magie blijft ons verbazen!